Les études géologiques du naturaliste français Jean-Étienne Guettard en Pologne (1760-1762)
DOI:
https://doi.org/10.21701/bolgeomin.127.2-3.024Keywords:
histoire de la géologie, J.-É. Guettard, XVIII siècle, PologneAbstract
L'article est un essai de synthèse des résultats des recherches géologiques menées en Pologne par J.-É. Guettard de 1760 à 1762. Il a été réalisé à partir des publications polonaises et à partir de celles de Guettard lui-même (Mémoire sur la nature du terrain de la Pologne et des minéraux qu’il renferme et Mémoire sur les mines de sel de Wieliczka en Pologne) ainsi qu’a partir de manuscrits et documents du Musée National d’Histoire Naturelle de Paris et de l’Académie des Sciences de Paris (une liste du XVIIIème siècle de fossiles de coraux provenant du château de Nieswiez ´ , un document concernant la mine de sel de Wieliczka, une collection d’échantillons de sel transmise par Guettard à l’ambassadeur du roi de France, etc..). Cette analyse met en évidence l’importance du voyage de J.-É Guettard pour la géologie de la Pologne.
Downloads
References
Daszkiewicz, P. 2010. Jean-Étienne Guettard en République des Deux Nations: notes botaniques, médicales et observations diverses. Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences de Paris,12, 72-82.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski R. 2006. Francuskie badania fauny i kopalni soli w Wieliczce na przełomie XVIII i XIX wieku. Przegląd Zoologiczny, 3-4, 129-138.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski, R. 2007a. Osiemnastowieczna lista skamieniałych koralowców z zamku w Nieświeżu - interesujący dokument historii polskich kolekcji przyrodniczych ze zbiorów Biblioteki Centralnej Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 52, 3-4, 225-240.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski, R. 2007b. XVIII-wieczna kolekcja wielickich okazów solnych przekazana przez Jean-Étienne Guettarda ambasadorowi króla Francji. Przegląd Geologiczny, 55, 2, 121-124.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski, R. 2007c. Francuskie opisy złóż i kopalni soli w Wieliczce z przełomu XVIII i XIX wieku. Studia i Materiały z Dziejów Żup Solnych w Polsce, XXV, 231-358.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski, R. 2008. Biblioteka oraz bibliograficzne źródła Jean-Étienne Guettarda - nowe dane na temat historii badań przyrodniczych w Polsce. Przegląd Geologiczny, 56, 4, 308-312.
Daszkiewicz. P. and Tarkowski, R. Pobyt i badania przyrodnicze Jean-Étienne Guettarda w Rzeczypospolitej (1760-1762). Wraz z tłumaczeniem tekstu Rozprawa o naturze ziem Polski i minerałach w nich zawartych. Prace Monograficzne 533, Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej w Krakowie, 2009.
Daszkiewicz, P. and Tarkowski, R. Wpływ francuskiej myśli przyrodniczej na rozwój nauk o Ziemi w Polsce i na Litwie od końca XVIII wieku po rok 1830. Księgarnia Akademicka Kraków, 2012.
Ellenberger, F. 1994. Guettard, l'infatigable observateur, in: Histoire de la géologie. Technique et documentation - Lavoisier, II, 218-233.
Ellenberger, F. 1982. Les premières cartes géologiques en France: projets et réalisation. Travaux du Comité français d'histoire de la géologie, 45, 40 pp.
Fleszarowa, R. 1962. Najstarsza mapa geologiczna i najstarszy opis geologiczny Polski. Dwóchsetlecie. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, C, 5, 79-86.
Gaudant, J. 2010. Bref aperçu sur l'œuvre géologique d'un botaniste de l'Académie royale des sciences: Jean-Etienne Guettard (1715-1786). Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences à Paris, 12, 83-91.
Gohau, G. 1990. Les sciences de la terre aux XVIIe et XVIIIe siècles: naissance de la géologie. Paris, Albin Michel, 420 pp.
Grabowski, T. Stanisław Staszic 1755-1826. Próba syntezy, in: Księga zbiorowa pod red. Z. Kukulskiego. 1928. Wyd. Lubelskiego Komitetu Obchodu Setnej Rocznicy Zgonu St. Staszica, Lublin, 1928, 19-70.
Guettard, J.-É. 1752. Mémoire et carte minéralogique sur la nature & la situation des terrains qui traversent la France & l'Angleterre. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences, 48, 363-392.
Guettard, J.-É. 1763. Observations minéralogiques faites en France et en Allemagne. Mémoires de l'Académie des Sciences de Paris, 137-166 et 193-228.
Guettard, J.-É. 1764a. Mémoire sur la nature du terrain de la Pologne et des minéraux qu'il renferme. Première partie. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences de Paris, 64, 234-257.
Guettard, J.-É. 1764b. Mémoire sur la nature du terrain de la Pologne et des minéraux qu'il renferme. Seconde partie. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences de Paris, 64, 293-336.
Guettard, J.-É. 1764c. Observations météorologiques, faites à Varsovie pendant les années 1760, 1761 et 1762. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences de Paris, 64, 402-430.
Guettard, J.-É. 1764d. Mémoire sur les mines de sel de Wieliczka en Pologne. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences de Paris, 64, 493-516.
Guettard, J.-É. 1764e. Mémoire sur les mines de sel de Wieliczka en Pologne. Mémoires de l'Académie Royale des Sciences de Paris, T. 64, p. 493-516.
Guettard, J.-É. 1768. Mémoires sur différentes parties des sciences et art. Tome premier, huitième mémoire, qui renferme des observations météorologiques faites en Pologne. Chez Laurent Prault, Libraire, au coin de la rue Git-le-Coeur, à la Source des Sciences, Paris, p. 273-346.
Hurel, A. 2010. Ouverture du colloque « Séjour et recherches scientifiques de Jean-Étienne Guettard (1715-1786) en Pologne et en Lituanie (1760-1762) ». Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences à Paris, 12, 68-71.
Lemaire, A. 2010. Les manuscrits de Jean-Étienne Guettard (1715-1786) conservés à la Bibliothèque centrale du Muséum national d'histoire naturelle de Paris. Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences de Paris, 12, 127-131.
Rappaport, R. 1966. Guettard, Lavoisier and Monnet: geologists in the service of the French monarchy. Dissertation: Ithaca, NY: Cornell University Philosophy Department, Ann. Arbor, Michigan, 289 p.
Rojecki, A. 1965. Kilka uwag o najdawniejszych obserwacjach meteorologicznych w Toruniu na tle wyników jednocześnie prowadzonych spostrzeżeń w Warszawie. Przegląd Geofizyczny, X (XVIII), 141-151.
Rojecki, A. 1968. O obserwacjach meteorologicznych w Warszawie w wiekach XVII-XIX. Przegląd Geofizyczny, XIII (XXI), 1.
Rzączyński, G. 1721. Historia naturalis curiosa regni Poloniae, magni ducatus Lituaniae, annexarumque provinciarum, in tractatus XX divisa, ex scriptoribus probatis, servata primegenia eorum phrasi in locis plurimis, ex mss. variis, testibus oculatis, relationibus fide dignis, experimentis desumpta, opera P. Gabrielis Rzaczynski. Sandomiriae: typis Collegii Soc. Jesus, 456 pp.
Rzączyński, G. 1742. Auctuarium Historiae naturalis regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuanuae Annexarumque Provinciarum in Puncta XII. [Gedani], 504 pp.
Samsonowicz, H., 1948. Historia geologii w Polsce. in: Historia nauki polskiej w monografiach VI, Kraków, 1-42.
Szajnocha, W. 1889. Stanisław Staszic jako geolog. Przewodnik Naukowy i Literacki, 17, 493-516.
Tarkowski, R. 2004. Kopalnie olkuskie w zapiskach francuskiego przyrodnika J.-É. Guettarda z drugiej połowy XVIII wieku. Przegląd Górniczy, 12, 56-61.
Tarkowski, R. 2005a. Nowe materiały dotyczące podróży przyrodnika francuskiego J.-É. Guettarda do Polski (1760-1762). Przegląd Geologiczny, 53, 1, 41-46.
Tarkowski, R. 2005b. Francuska ekspertyza z XVIII wieku dotycząca ponownego uruchomienia kopalni olkuskich. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, 111. Seria konferencje n° 43 pt.: Dziedzictwo i historia górnictwa oraz możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych, 215-222.
Tarkowski, R. 2010. Les études géologiques, minéralogiques et météorologiques de Jean-Étienne Guettarda en Pologne (1760-1762). Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences de Paris, 12, 91-110.
Touret, L., 2010. L'héritage de Jean-Etienne Guettard (1715-1786) d'après les documents de l'époque. Annales Centre Scientifique de l'Académie des Sciences à Paris, 12, 111-126.
Wójcik, Z. 1975. Wpływ Komisji Edukacji Narodowej na rozwój geologii w Polsce w drugiej połowie XVIII w. Prace Muzeum Ziemi, 23, II, 139 p.
Wójcik, Z. 1977. Poglądy Jean-Étienne Guettarda na genezę i metody poszukiwań soli kamiennej. Prace Muzeum Ziemi, 27, 1-25.
Wójcik, Z. 1992. Znajomość ważniejszych kopalin na ziemiach polskich w epoce Oświecenia. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 37, 2, 33-65.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
© CSIC. Manuscripts published in both the print and online versions of this journal are the property of the Consejo Superior de Investigaciones Científicas, and quoting this source is a requirement for any partial or full reproduction.
All contents of this electronic edition, except where otherwise noted, are distributed under a Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) licence. You may read the basic information and the legal text of the licence. The indication of the CC BY 4.0 licence must be expressly stated in this way when necessary.
Self-archiving in repositories, personal webpages or similar, of any version other than the final version of the work produced by the publisher, is not allowed.
